Điện Kiến Trung được vua Khải Định xây dựng tròn 100 năm trước, là công trình rất đẹp, hiện đại và bề thế, nhưng chỉ tồn tại chỉ được hơn 20 năm rồi bị phá hủy một cách đáng tiếc. Đến năm 2019, từ phần nền cũ, điện Kiến Trung được phục dựng lại với kinh phí hơn 123 tỉ, dựa theo những hình ảnh hiếm hoi còn lưu lại sau đây:
Một số hình ảnh nội thất sang trọng bên trong điện Kiến Trung:
Có thể nói điện Kiến Trung là công trình đặc biệt nhất của Hoàng thành Huế, vì ở bên cạnh những công trình hầu hết được xây dựng vào thế kỷ 19 với kiến trúc mang phong cách đặc trưng của Việt Nam, thì điện Kiến Trung được xây dựng vào đầu thế kỷ 20 là sự pha trộn của kiến trúc Âu Châu và Á Đông. Ngoài ra, điện Kiến Trung cũng là công trình lớn sau cùng được xây dựng bên trong Tử Cấm Thành của Kinh đô Huế.
Điện Kiến Trung được vua Khải Định cho xây vào năm 1921-1923 để làm nơi sinh hoạt của vua trong hoàng cung. Ban đầu nơi này là nơi vua làm việc, sau đó được tân trang để làm nơi vua sinh hoạt với gia đình.
Điện Kiến Trung nằm ở điểm cực bắc của trục thần đạo xuyên qua trung tâm Tử Cấm thành, được xây dựng bằng bê tông cốt thép rất vững chắc, ở phần ngoài được đắp nổi những phù điêu rất tinh xảo. Kiểu thức điện là hợp thể phong cách Âu châu, gồm kiến trúc Pháp, kiến trúc Phục hưng của Ý cùng pha thêm kiến trúc cổ truyền Việt Nam. Mặt tiền điện có trang trí những mảnh gốm sứ nhiều màu.
Trước điện là vườn cảnh, có ba cầu thang đắp rồng dẫn lên thềm điện. Tầng chính trổ 13 cửa hiên: gian giữa 5 cửa, hai gian bên mỗi gian 3 cửa, hai góc điện mỗi bên hai cửa nữa làm nhô ra hẳn. Tầng trên là gác, làm cùng một thể thức như tầng chính. Trên cùng là mái ngói có hàng lan can trang trí theo phong cách Việt Nam.
Khi vua Khải Định qua đời, mô hình điện Kiến Trung được làm bằng vàng mã rất tinh xảo giống như thật để đốt trong tang lễ.
Sang triều vua kế vị là Bảo Đại thì triều đình cho tu sửa lại tòa điện, tân trang các tiện nghi theo thể cách Tây phương, trong đó có xây buồng tắm. Vua và hoàng hậu Nam Phương sau đó dọn về sống trong điện Kiến Trung.
Đến ngày nay, điện Kiến Trung chỉ còn lại phần nền và hàng lan can trong khu vực Tử Cấm Thành (Có thông tin cho rằng Việt Minh đã phá hủy điện Kiến Trung và nhiều ngôi điện khác trong Hoàng thành Huế khi thực hiện “tiêu thổ kháng chiến” vào tháng 12 năm 1946).
Một số hình ảnh phế tích điện kiến Trung từ năm 1947 đến năm 2019, khi chỉ còn lại phần nền, móng, bậc cầu thang, trước khi được trùng tu:
Ảnh: báo toquoc.vn
Năm 2019, điện Kiến Trung được phục dựng lại với tổng kinh phí là hơn 123 tỷ đồng, dự kiến cuối năm 2023 sẽ hoàn thành.
Bên dưới là hình dáng điện Kiến Trung đang phục dựng thời điểm đầu năm 2022:
Như đã nhắc đến bên trên, thời vua Bảo Đại, triều đình đã tân trang và sửa chữa lại điện Kiến Trung, kết cấu của ngôi điện đã thay đổi khá nhiều. Vì vậy việc phục dựng lại gặp khó khăn do đơn vị thiết kế khó phân định rõ nguyên trạng điện Kiến Trung giữa 2 thời vua Khải Định và vua Bảo Đại. Sau khi báo Tuổi Trẻ đăng bài phản biện về vấn đề này, chủ đầu tư dự án Tu bổ, phục hồi và tôn tạo di tích điện Kiến Trung đã đồng ý chỉnh sửa lại một số hạng mục để đám bảo tính “đồng đại” cao nhất cho dự án này.
Đông Kha – chuyenxua.net