Năm 1955 là cột mốc quan trọng trong lịch sử Việt Nam. Đó là năm thực thi nhiều điều khoản Hiệp định Geneve 1954, đánh dấu việc Pháp rút quân hoàn toàn khỏi Đông Dương. Quốc Gia Việt Nam của Quốc trưởng Bảo Đại được giao quản lý lãnh thổ phía Nam của vỹ tuyến 17, và đây cũng là năm Thủ tướng Ngô Đình Diệm phế truất Bảo Đại để làm tổng thống Đệ nhất Cộng Hòa.
Sau đây là một số sự kiện tiêu biểu xảy ra vào năm 1955 ở phía Nam:
1/1/1955: Thương cảng Sài Gòn chính thức được Pháp chuyến giao cho Quốc Gia Việt Nam quản lý.
11/1/1955, Tướng Trình Minh Thế của Cao Đài Liên Minh tuyên bố sẽ đem 5000 quân về hợp tác với chính phủ Ngô Đình Diệm mà không yêu cầu điều kiện nào.
15/1/1955, Đại ta quân đội Hòa Hảo là Nguyễn Văn Huê tuyên bố ly khai các lực lượng của Tướng Trần Văn Soái, đem 3000 quân về hợp tác với Chính phủ.
2/2/1955, chính giới Hoa Kỳ chuẩn bị hoàn tất nghiên cứu một chương trình viện trợ quân sự, kinh tế chính trị cho Quốc Gia Việt Nam, gồm 6 điểm: lập quân đội Việt Nam với 150.000 người; cải cách điền địa và tư hữu hoa tiểu nông; định cư 500.000 dân di cư; cải tiến thuế vụ; lập những cơ cấu dân chủ; bình định các lực lượng phiến loạn.
12/2/1955, Thủ tướng Ngô Đình Diệm họp báo tại Dinh Độc Lập và tuyên bố: từ thời điểm đó, sự tổ chức và huấn luyện Quân đội Việt Nam sẽ do Mỹ đảm trách, người phụ trách là Tướng O’Daniel chỉ huy Phái đoàn Quân sự MAAG (Phái bộ cố vấn viện trợ quân sự Mỹ ở Đông Dương), dưới quyền tổng kiểm soát của Đại tướng Pháp Paul Ely. Các huấn luyện viên quân sự người Pháp vẫn được lưu dụng nhưng sẽ rút dần.
15/2/1955, Quốc Hội Lâm thời được thiết lập, với nhiệm vụ nghiên cứu thành lập một Quốc Hội Lập Hiến, và nhiệm vụ tư vấn cho chính phủ. Các nghị sĩ sẽ do các Hội đồng Thành phố, Tỉnh và Đô thành bầu ra, có từ 2 tới 4 nghị sĩ cho mỗi Hội đồng. Ngoài ra, sẽ có một số nghị sĩ được chỉ định trọng các đoàn thể tôn giáo và chính trị (gồm 60 người).
21/2/1955, Chính thức kỷ thỏa ước Việt – Mỹ về viện trợ kinh tế.
22/2/1955, Thành lập cơ quan TRIM (Training Relation Instrution Mission) gồm 2 phái đoàn quân sự Mỹ và Pháp để tổ chức, huấn luyện cho Quân đội Việt Nam.
23/2/1955, Tướng Nguyễn Giác Ngộ của Dân xã Hòa Hảo tuyên bố đem 8000 quân về hợp tác với chính phủ.
28/2/1955, lần đầu tiên Mỹ viện trợ cho chính phủ Quốc Gia Việt Nam, gói viện trợ 18 triệu đô la Mỹ (1 phần của thỏa ước viện trợ).
9/3/1955, Trường Quốc gia Sư Phạm được thành lập ở Sài Gòn.
10/3/1955, Thiếu tá Nguyễn Thành Đây của Hòa Hảo Quốc Gia Liên Hiệp đem 1500 quân về hợp tác với chính phủ, được Trung tá Nguyễn Khánh tiếp đón ở Cần Thơ.
16/3/1955, Lễ chuyển giao quân sự tại Cao Nguyên.
22/3/1955, Chính thức đổi hầu hết tên đường ở Đô thành Sài Gòn, từ tên Pháp sang tên danh nhân người Việt, chỉ để lại một số con đường mang tên các vĩ nhân người Pháp đã có công lớn đối với người Việt. Người phụ trách đặt tên đường là nhà văn Ngô Văn Phát, trưởng phòng hoạ đồ, và chỉ 1 mình ông phải làm việc miệt mài suốt 3 tháng để đổi toàn bộ tên đường ở Sài Gòn – Gia Định – Chợ Lớn với một khối lượng công việc đồ sộ.
29/3/1955, lực lượng Bình Xuyên tấn công trụ sở Cảnh sát Đô thành và Tổng Tham Mưu.
9/4/1955, Thủ tướng Ngô Đình Diệm mời nhiều đảng phái tới họp tại Dinh Độc Lập để bàn về việc thành lập một Thượng Hội Đồng Chính Trị. Có đại diện 12 đảng tới dự.
14/4/1955, Lễ chuyển giao quyền quân sự ở Trung Việt.
28/4/1955, xảy ra xung đột giữa quân đội Quốc gia và lực lượng Bình Xuyên kéo dài trong nhiều ngày.
Trong hình dưới đây là Đại lộ Trần Hưng Đạo vốn là một trong những con đường sầm uất nhất của Sài Gòn, đã bị trống vắng trong thời gian xung đột giữa quân Bình Xuyên và quân đội Quốc Gia.
30/4/1955, Viện Đại Học được chuyển giao về chính phủ Việt Nam.
Cũng từ lúc này, có nhiều đoàn thể yêu cầu Truất phế Bảo Đại, giải tán chính phủ Ngô Đình Diệm, thành lập chính phủ mới.
2/5/1955, Quân đội phản công lực lượng Bình Xuyên ở 3 mặt: cầu chữ Y, cầu Nhị Thiên Đường và Xóm Củi, Phú Lâm.
3/5/1955, Tướng Trình Minh Thế tử trận trong khi chỉ huy chống lực lượng Bình Xuyên.
10/5/1955, lực lượng cố thủ cuối cùng của Bình Xuyên ra đầu hàng quân đội quốc gia.
Cũng trong ngày nay, Ngô Đình Diệm cải tổ nội các chính phủ, thành phần mới bao gồm:
- Thủ tướng kiêm Tổng trưởng Quốc phòng: Ngô Đình Diệm
- Tổng trưởng Nội vụ: Bùi Văn Thinh
- Tổng trưởng Tư pháp: Nguyễn Văn Sĩ
- Tổng trưởng Ngoại giao: Vũ Văn Mẫu
- Tổng trưởng Tài chánh Kinh Tế: Trần Hữu Phương
- Tổng trưởng Thông tin: Trần Chánh Thành
- Tổng trưởng Quốc gia Giáo dục và Thanh niên: Nguyễn Dương Đôn
- Tổng trưởng Xã hội và Y tế: Vũ Quốc Thông
- Tổng trưởng Lao động: Huỳnh Hữu Nghĩa
- Tổng trưởng Canh nông: Nguyễn Công Viên
- Tổng trưởng Công chánh: Trần Văn Mẹo
- Tổng trưởng Điền thổ và Cải cách Điền địa: Nguyễn Văn Thời
- Tổng trưởng Đại diện phủ Thủ Tướng: Nguyễn Hữu Châu
- Tổng trưởng Phụ tá Quốc phòng: Trần Trung Dung
26/5/1955, chuyến tàu di cư cuối cùng từ Bắc tới Sài Gòn, có 888 người di cư trên tàu Gascogne.
1/7/1955, Công bố thống kê Tổng số dân di cư như sau:
533.868 người vào Nam bằng tàu biển.
243.657 người vào Nam bằng phi cơ.
Số trại định cư:
122 trại ở 12 tỉnh Nam phần
55 trại ở 8 tỉnh Trung phần
9 trại ở 6 tỉnh Cao Nguyên
Số nhà đã dựng: 43.288 nhà kiên cố, 3.763 nhà tạm trú.
9/8/1955, Học viện Quốc gia Hành chánh được thành lập để thay thế trường Hành chánh Đà Lạt.
4/10/1955, Thủ tướng Ngô Đình Diệm cho thành lập một Ủy ban Trưng cầu Dân ý, đưa kiến nghị phế truất quốc trưởng Bảo Đại.
18/10/1955, từ Pháp, quốc trưởng Bảo Đại ra chỉ dụ cách chức thủ tướng Ngô Đình Diệm.
23/10/1955, Bộ Nội vụ tổ chức Trưng cầu Dân ý để phế truất Quốc trưởng Bảo Đại. Theo công bố của Bộ Nội vụ, số người đi bỏ phiếu là 5.838.907, trong đó:
5.721.735 phiếu đồng ý phế truất Bảo Đại và suy tôn Thủ tướng Ngô Đình Diệm lên chức vị Quốc trưởng.
63.017 phiéu không đồng ý phế truất.
131.395 không có ý kiến.
44.155 phiếu không hợp lệ.
26/10/1955, Tuyên bố Hiến ước tạm thời tại Dinh Độc Lập như sau:
Việt Nam là một nước Cộng hòa, Quốc trường lấy danh hiệu là Tổng thống VNCH. Một Ủy ban được thiết lập để soạn thảo dự án Hiến Pháp. Một Quốc dân Đại hội dân cử sẽ xét định về Hiến pháp. Các luật lệ hiện hành vẫn tạm giữ nguyên.
Ngày 26/10 trở thành ngày Quốc khánh của Đệ nhất Cộng Hòa.
29/10/1955, chính thức thành lập Chính phủ Việt Nam Cộng Hòa.
Nội các chính phủ vẫn giữ nguyên như đã được bổ nhiệm từ 10/5/1955, chỉ đổi danh hiệu Tổng trưởng thành Bộ trưởng. Bộ trưởng Công chánh Trần Văn Mẹo kiêm kiệm Kinh tế.
7/12/1955, Tòa Thánh Vatican công nhận nước Việt Nam Cộng Hòa.
Một số hình ảnh chọn lọc của Sài Gòn chụp năm 1955:
Sau đây là 25 tấm ảnh chụp từ trên phi cơ của nhiếp ảnh gia người Pháp Raymond Cauchetier thực hiện năm 1955, ngay sau khi quân Pháp rút khỏi Đông Dương:
Đông Kha – chuyenxua.net biên soạn