Nhạc sĩ Dzũng Chinh và câu chuyện về ca khúc bất tử “Những Đồi Hoa Sim” – Một trong những bài nhạc vàng nổi tiếng nhất

Trong cuộc đời ngắn ngủi chỉ 28 năm của nhạc sĩ Dzũng Chinh, ông để lại rất ít tác phẩm, nhưng đều là những ca khúc nổi tiếng và được khán giả yêu nhạc vàng biết đến, nổi tiếng nhất là ca khúc Những Đồi Hoa Sim, phổ từ thơ Hữu Loan.

Nhạc sĩ Dzũng Chinh tên thật là Nguyễn Bá Chính, sinh năm 1941 tại Nha Trang. Năm 1965, ông vào quân ngũ, theo học khoá Hạ sĩ quan trừ bị tại trường Hạ sĩ quan Đồng Đế – Nha Trang, sau đó là khóa Sĩ quan đặc biệt và tốt nghiệp với cấp bậc Chuẩn uý trừ bị. Giữa năm 1968, ông được thăng cấp Thiếu uý. Cuối tháng 2 năm 1969, ông qua đời trên trận địa, ở chân núi Chà Bang, Ninh Phước (nay thuộc tỉnh Ninh Thuận) ở tuổi 28.

Trong cuộc đời ngắn ngủi đó, dù sáng tác không nhiều, tuy nhiên chỉ với những ca khúc như Những Đồi Hoa Sim, Tha La Xóm Đạo, Lời Tạ TừĐêm Dài Chưa Muốn Sáng, tên tuổi nhạc sĩ Dzũng Chinh xứng đáng có một vị trí trang trọng trong dòng nhạc vàng.


Click để nghe Phương Dung hát Những Đồi Hoa Sim trước 1975

Cùng với tiếng hát Phương Dung vào những năm đầu thập niên 1960, bài hát Những Đồi Hoa Sim của nhạc sĩ Dzũng Chinh đã đạt tới được những kỷ lục vô tiền khoáng hậu. Không có thống kê chính thức về số lượng phát hành, nhưng nhiều người kể lại rằng dĩa nhựa có bài hát Những Đồi Hoa Sim với tiếng hát Phương Dung (1 dĩa có 4 bài) của hãng Asia Sóng Nhạc có thể xem là dĩa bán chạy nhất từ trước đến nay. Từ thành công của Những Đồi Hoa Sim, ngay sau đó có thêm nhiều ca khúc khác nhắc đến loài hoa sim tím được ra mắt.

Năm 1949, tại Thanh Hóa, từ nỗi đau đơn vô cùng vì mất đi người vợ yêu thương, nhà thơ Hữu Loan sáng tác một bài thơ mang tên Màu Tím Hoa Sim. Khi đó ông làm thơ là để cho riêng mình, cho nỗi đau không thể diễn tả bằng lời, và có lẽ là lúc đó ông cũng không thể ngờ được rằng tác phẩm của mình lại được yêu thích nhiều đến như vậy suốt hơn 70 năm qua.

Dù ở nơi mà bài thơ được sáng tác, bài thơ bị coi là thứ văn chương ủy mị, tác giả đã bị kết tội và bị kỷ luật, nhưng những vần thơ lay động lòng người đó vẫn được truyền đi rộng rãi trong công chúng bằng những bản chép tay, vào đến miền Nam, rồi sau đó được hàng loạt nhạc sĩ phổ nhạc, nổi tiếng nhất là nhạc sĩ Phạm Duy với bài hát Áo Anh Sứt Chỉ Đường Tà, và nhạc sĩ Dzũng Chinh với Những Đồi Hoa Sim.

Ngoài ra nhạc sĩ Duy Khánh và Song Ngọc cũng có phổ nhạc cho bài thơ này, cùng lấy tên bài hát trùng tên với bài thơ là Màu Tím Hoa Sim, nhưng ít được biết đến hơn. Nhạc sĩ Hồng Vân cũng dựa vào câu chuyện đồi sim của Hữu Loan để viết thành ca khúc Chuyện Người Con Gái Hái Sim. Ngoài ra, sau năm 1975 nhạc sĩ Anh Bằng đã phổ thành ca khúc mang tên Chuyện Hoa Sim cũng rất được yêu thích với giọng hát Như Quỳnh.

Đối với bài Áo Anh Sứt Chỉ Đường Tà, dù nhạc sĩ Phạm Duy đã bắt đầu phổ nhạc ngay từ thời điểm bài thơ vừa mới ra đời, nhưng phải đến năm 1971 thì bài hát mới được phát hành. Vì vậy có thể nói Những Đồi Hoa Sim của nhạc sĩ Dzũng Chinh là bài hát nhạc vàng đầu tiên nhắc đến hoa sim.

Những đồi hoa sim ôi những đồi hoa sim tím chiều hoang biền biệt.
Vào chuyện ngày xưa nàng yêu hoa sim tím khi còn tóc búi vai.

Mấy lúc xông pha ngoài trận tuyến.
Ai hẹn được ngày về rồi một chiều mây bay.
Từ nơi ᴄhᎥếп trường Đông Bắc đó,
lần ghé về thăm xóm hoàng hôn tắt sau đồi.

Những chiều hành quân ôi những chiều hành quân
tím chiều hoang biền biệt.
Một chiều rừng mưa được tin em gái mất chiếc thuyền như vỡ đôi.

Không như bài hát của nhạc sĩ Phạm Duy đã bám sát theo từng câu thơ của thi sĩ Hữu Loan để phổ nhạc, nhạc sĩ Dzũng Chinh chỉ mượn ý thơ, mượn hoa sim và chuyện tình bi thương có thật vào thời chiến để sáng tác ca khúc đã trở thành một trong những bài nhạc vàng tiêu biểu và nổi tiếng nhất.

Thập niên 1960 tại Sài Gòn là thời kỳ hoàng kim của thể loại dĩa nhựa với rất nhiều hãng dĩa nổi tiếng: Hãng Dĩa Việt Nam, Continental, Trường Sơn, Vô Tuyến, Sơn Ca, Dư Âm, Thiên Thai, và nổi tiếng nhất có lẽ là hãng Asia Sóng Nhạc của ông Nguyễn Tất Oanh, quy tụ và độc quyền các ca sĩ nổi tiếng nhất thời đó.

Riêng với hãng thu thanh Asia Sóng Nhạc, dĩa nhựa nổi tiếng nhất và bán chạy nhất của hãng này chính là dĩa hát có mã hiệu S.N. 739/2092, vì nhờ có bài hát Những Đồi Hoa Sim với phần trình bày của ca sĩ Phương Dung. 3 bài hát còn lại trong dĩa nhạc 45 vòng này là Tình Đêm Phố Cũ (Thanh Thúy ca), Đêm Nay Ai Đưa Em Về (Lệ Thanh ca) và Sang Ngang (Phương Dung ca).

Dĩa Sóng Nhạc S.N. 739/2092

Gần đây, trong một lần hát ở phòng trà WE ở Sài Gòn, ca sĩ Phương Dung có kể lại rằng thời đó, vì nhờ có Những Đồi Hoa Sim của Phương Dung mà dĩa hát này đã đạt được doanh số kỷ lục, nên ông Nguyễn Tất Oanh – chủ hãng dĩa Asia Sóng Nhạc – ngoài việc trả thù lao cố định thì đã thưởng thêm cho Phương Dung một chiếc xe hơi, nhưng cô đã từ chối vì còn nhỏ tuổi, chưa biết lái xe.


Click để nghe Phương Dung hát Những Đồi Hoa Sim trước 1975

Khi người viết bài này gặp cô Hồng, là con gái của ông Nguyễn Tất Oanh, cô cho biết đây là dĩa hát bán chạy nhất trong lịch sử của Sóng Nhạc. Là người trực tiếp tham gia quá trình sản xuất dĩa nhựa, cô Hồng nói rằng tất cả các máy ép dĩa của hãng phải cùng hoạt động hết công suất cả ngày lẫn đêm chỉ để in duy nhất 1 dĩa này. Điều đó có nghĩa là tạm ngưng tất cả các dĩa hát khác chỉ để tập trung cho dĩa hát có bài Những Đồi Hoa Sim.

Dĩa hát này được người nghe nhạc tìm mua nhiều đến nỗi các đại lý liên tục đến trụ sở Sóng Nhạc để yêu cầu số lượng lớn, lấy về được càng nhiều dĩa càng tốt. Vì không thể sản xuất kịp nhu cầu quá lớn đó nên ông chủ Sóng Nhạc phải “giấu” bớt để có thể chia đều cho các đại lý, bởi vì nếu chia số lượng không đồng đều thì sẽ bị phân bì.

Đó có lẽ là lần duy nhất mà hãng sản xuất dĩa phải giấu bớt đề không bán quá nhiều cho 1 đại lý. Điều này cho thấy độ hot của Những Đồi Hoa Sim thời điểm đó.

Đã hơn nửa thế kỷ kể từ lúc nhạc sĩ Dzũng Chinh không còn trên cõi thế, nhưng những tác phẩm của ông thì vẫn mãi, và sẽ sống mãi cùng thời gian.

Sau năm 1975, Những Đồi Hoa Sim luôn nằm trong danh sách bài hát bị cấm suốt 45 năm. Đến năm 2020, bài hát này bất ngờ được cấp phép hát chính thức ở trong nước. Nhưng dù bị cấm hay không thì Những Đồi Hoa Sim vẫn luôn luôn được yêu mến suốt gần 60 năm qua.

Có một điều có lẽ ít người để ý đến, đó là nhạc sĩ Dzũng Chinh đã qua đời cách đây trên 50 năm (1969), là đã quá thời hạn bảo hộ tác quyền nếu chiếu theo công ước Bern. Công ước có giá trị tầm quốc tế này quy định thời hạn bảo hộ bản quyền tác phẩm văn học – nghệ thuật sẽ là suốt cuộc đời của tác giả cộng với 50 năm sau khi tác giả qua đời. Điều đó có nghĩa là từ năm 2019 đến nay, những ca khúc bất hủ kể trên của nhạc sĩ Dzũng Chinh sẽ thuộc về tất cả mọi người, ai cũng có quyền hát, thu âm và thậm chí là kinh doanh mà không cần phải trả tiền tác quyền.

Bài: Đông Kha
chuyenxua.net

Xem thêm

Comments

Ghi ý kiến của bạn:

Please enter your comment!
Please enter your name here

Xem thêm

Taxi “con bọ” – Hình ảnh quen thuộc trên đường phố Sài Gòn hơn nửa thế kỷ trước

Xе taxi bắt đầᴜ xᴜất hiện ở Sài Gòn khᴏảnɡ ᴄᴜối nhữnɡ năm 1940 νà thịnh hành nhữnɡ năm 1950. Nhữnɡ nɡười sốnɡ ở Sài Gòn, Chợ Lớn, Gia Định thời điểm đó sẽ khônɡ baᴏ ɡiờ qᴜên hình ảnh nhữnɡ ᴄhiếᴄ taxi hình ɡiốnɡ ᴄᴏn bọ (hᴏặᴄ ᴄᴏn...

Những hình ảnh về Bảo Lộc ngày xưa – Núi rừng B’lao một thuở

Vùng đất Bảo Lộc ngày nay được người Pháp bắt đầu khai phá từ cuối thế kỷ 19. Ngày 1 tháng 1 năm 1900, quyết định của Toàn quyền Đông Dương thành lập tỉnh Đồng Nai Thượng, tỉnh lỵ đặt tại Djiring (Di Linh). Tuy nhiên đến năm 1905,...

Nhạc sĩ Lê Dinh và những ca khúc bất tử

Nhạc sĩ Lê Dinh là một trong những tên tuổi nổi tiếng nhất của dòng nhạc vàng trước 1975, với sức sáng tác bền bỉ và đa dạng. Những ca khúc nổi tiếng nhất của ông chủ yếu là thuộc dòng nhạc vàng, như Biển Dâu, Ga Chiều, Tình...

Lịch sử hình thành và hình ảnh ngày xưa của vùng đất Biên Hòa

Ngày nay, nếu nhắc đến tên Biên Hòa, người ta sẽ nghĩ đến một địa phương cách Sài Gòn 30km về phía Đông Bắc, giáp với Dĩ An của Bình Dương. Trước 1975, một phần của Dĩ An và Tân Uyên ngày nay cũng thuộc về thị xã Biên...

Lịch sử hình thành và những hình ảnh đẹp nhất của Hồ Xuân Hương ngày xưa ở trung tâm Đà Lạt

Đà Lạt là một nơi chốn kỳ lạ, rất gần gũi và thân quen với những ai từng đặt chân tới, là nơi dễ dàng làm cho du khách phải lòng ngay từ lần đầu gặp gỡ. Đà Lạt mang một vẻ đẹp đắm say hiếm nơi nào ở Việt...

Ca sĩ – nhạc sĩ Trịnh Nam Sơn và hoàn cảnh sáng tác ca khúc Con Đường Màu Xanh, Dĩ Vãng

Ca sĩ, nhạᴄ sĩ Tɾịnh Nam Sơn ᴄó một nɡᴏại hình dễ ɡây ấn tượnɡ νới khán ɡiả yêᴜ nhạᴄ hải nɡᴏại νới ᴄái đầᴜ tɾọᴄ bónɡ lưỡnɡ νà ᴄáᴄh tɾanɡ ρhụᴄ thеᴏ lối nɡhệ sĩ ɾất Mỹ. Tɾịnh Nam Sơn bắt đầᴜ nổi tiếnɡ tɾᴏnɡ lànɡ nhạᴄ hải nɡᴏại...

Những công trình nổi tiếng Sài Gòn xưa – Kỳ 2 – Bưu điện Sài Gòn và 130 năm lịch sử

Bưu Điện Trung Tâm Sài Gòn là một trong số ít những công trình có tuổi hơn 100 năm vẫn còn tồn tại gần như nguyên vẹn đến ngày nay, nếu xét về mặt kiến trúc tổng thể. Bất kỳ một thành phố nào, dù lớn hay nhỏ, đều không...

Bộ sưu tập hình ảnh đẹp Hà Nội thập niên 1990 – Kỳ 2: Trẻ em trên phố ngày xưa

Tiếp theo loạt bài về hình ảnh Hà Nội đầu thập niên 1990, mời các bạn xem lại loạt hình ảnh những trẻ em Hà Nội thời điểm 30 năm trước qua bộ sưu tập ảnh của Hans-Peter Grumpe. Nhiếp ảnh gia người Đức này đã nhận định như...

Hình ảnh đẹp về Sài Gòn thập niên 1950 qua những tấm ảnh phục chế màu

Cùng ngắm nhìn trung tâm Sài Gòn khoảng 70 năm trước qua những tấm ảnh được phục chế màu từ ảnh trắng đen của thập niên 1950. Bưu điện trung tâm là một trong những công trình kiến trúc tiêu biểu của Sài Gòn, nằm ngay bên cạnh Nhà Thờ...

Câu chuyện về những tỷ phú Sài Gòn xưa – Kỳ 3: Quách Đàm – người xây dựng chợ Bình Tây (Chợ Lớn mới)

Khi nhắc đến những thương nhân người Hoa giàu có và nổi tiếng ở Sài Gòn từ cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, người ta thường nhớ đến câu nói: Nhất Sỹ, nhì Phương, tam Xường, tứ Hỏa", và cũng có câu khác nữa chỉ nhắc tới...