Những người yêu nhạc đều từng biết đến nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 và từng nghe nhiều lần những ca khúc nổi tiếng của ông như là Không, Ai Đưa Em Về, Buồn Ơi Chào Mi, Tình Khúc Chiều Mưa… Nét nhạc của Nguyễn Ánh 9 vừa trữ tình vừa hiện đại, dù có nhạc buồn nhưng không chìm đắm trong những nỗi buồn thăm thẳm của cung thứ, mà ông thích viết nhạc ở cung trưởng hơn, nhạc buồn nhưng nét nhạc vẫn tươi sáng, như là Cô Đơn, Bơ Vơ, Tiếng Hát Lạc Loài, Mùa Thu Cánh Nâu, Tình Yêu Đến Trong Giã Từ…
Ngoài ra là nhạc sĩ sáng tác, Nguyễn Ánh 9 cũng là nhạc công piano nổi tiếng từ trước năm 1975, đã hợp tác với các vũ trường, phòng trà và đệm đàn cho nhiều danh ca Sài Gòn.
Nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 tên thật là Nguyễn Đình Ánh, sinh năm 1940, là con út trong một gia đình khá giả có ba người con tại tỉnh Ninh Thuận. Sau đó gia đình ông chuyển đến Nha Trang, đến năm ông 11 tuổi thì vào Sài Gòn sinh sống.
Về nghệ danh Nguyễn Ánh 9, nhạc sĩ từng cho biết rằng vì tên thật Nguyễn Đình Ánh khá dài và mô phạm, khó gây được chú ý với công chúng, ban đầu ông định lấy nghệ danh là Nguyễn Ánh thì lại bị phạm húy vua Gia Long. Lúc sinh thời, nhạc sĩ kể lại rằng lúc loay hoay chọn nghệ danh thì nói chuyện với người yêu, cô đã góp ý rằng: “Tên của anh 9 mẫu tự. Theo quan niệm của người Á Đông đây là số may mắn. Làm nghệ thuật thì lại càng đặc biệt. Vì thế, anh nên thêm số 9 vào tên mình”.
Đó là xuất xứ của cái tên Nguyễn Ánh 9 nổi tiếng trong âm nhạc Việt Nam từ thập niên 1970 trở về sau. Việc lấy nghệ danh này cũng đánh dấu một sự biến chuyển quan trọng của cuộc đời, đó là từ nhạc công trở thành một nhạc sĩ.
Thưở nhỏ Nguyễn Ánh 9 theo học trường Taberd ở Sài Gòn (nay là trường Trần Đại Nghĩa). Đây là một trong những ngôi trường danh giá của Sài Gòn, không dễ xin được vào, nhưng vì quá mê nhạc, ông học hành chểnh mảng. Năm 14 tuổi, ông được gia đình gửi lên Đà Lạt để học nội trú tại trường Yersin cho đến năm 1958. Ông từng bỏ nhà đi năm 18 tuổi để theo đuổi đam mê âm nhạc, vì sự ngăn cấm của gia đình.
Năm 1955, trong thời gian học ở Đà Lạt, ông có quen biết với nhạc sĩ Hoàng Nguyên – tác giả của Ai Lên Xứ Hoa Đào, và được nhạc sĩ này dìu dắt vào con đường âm nhạc. Cứ mỗi ngày chủ nhật hàng tuần, nhạc sĩ Hoàng Nguyên vào trường nội trú để đón ông về nhà để truyền đạt những kiến thức căn bản về âm nhạc.
Lúc sinh thời, nhạc sĩ chia sẻ về cảm xúc khi lần đầu được thấy cây đàn dương cầm, loại nhạc cụ gắn liền với cuộc đời và sự nghiệp của ông thời gian sau này:
“Từ lần đầu nhìn thấy cây đàn dương cầm, tôi lúc đó 17 tuổi, lập tức bị mê hoặc trước tạo vật hoàn thiện đến vậy. Từ cung bậc cho đến cấu trúc, đẹp hoàn mỹ. Tôi thán phục người nào chế ra cây đàn hoàn hảo đến vậy, như một khí cụ tuyệt mỹ và đắc dụng mà tôi về sau sẽ bỏ cả đời để tự trau luyện đặng sử dụng thuần thục nhất, nói lên nỗi lòng mình bằng thứ xúc cảm vô ngôn”, ông kể về mối đam mê đầu đời của mình.
Sau khi tốt nghiệp Tú tài 2, qua sự giới thiệu của nhạc sĩ Hoàng Nguyên, chàng trai Nguyễn Đình Ánh được vào tham gia chương trình Tuổi Xanh của Đài phát thanh Sài Gòn và Đài phát thanh Đà Lạt. Ông cũng cộng tác với chương trình Tiếng hát sinh viên do danh ca Duy Trác thực hiện. Từ đó, Nguyễn Ánh 9 đi khắp nơi biểu diễn piano ở các bar, các nhà hàng nổi tiếng.
Nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 bắt đầu sự nghiệp viết nhạc một cách rất tình cờ, bắt đầu từ chuyến đi Nhật biểu diễn cùng ca sĩ Khánh Ly vào tháng 8 năm 1970. Lần đó Khánh Ly được phía Nhật mời sang biển diễn trong khuôn khổ hội chợ văn hóa tại Osaka, và Nguyễn Ánh 9 đi cùng với vai trò là nghệ sĩ đệm đàn guitar cho Khánh Ly hát.
Nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 kể lại rằng sau buổi diễn, khi cùng với Khánh Ly đứng chờ thang máy lên phòng khách sạn, thấy người bạn mình mang vẻ mặt buồn buồn, Khánh Ly lên tiếng hỏi: “Còn thương nó không bạn?” – Ý muốn hỏi về mối tình đầu năm 18 tuổi của ông mà Khánh Ly đã từng được nghe ông tâm sự. Sẵn cây đàn guitar trên tay, Nguyễn Ánh 9 gảy ngay rồi ngẫu hứng cất tiếng hát: “Không! Không! Tôi không còn, tôi không còn yêu em nữa…”.
Đến khi trở về Việt Nam, Khánh Ly đề nghị ông viết tiếp để thành 1 ca khúc hoàn chỉnh. Trước lời khuyên đó, ông đã hoàn tất tác phẩm đầu tiên của mình trong một thời gian ngắn.
Lúc đầu ông lấy tựa đề bài hát là “Không, Không… Tôi Không Còn Yêu Em Nữa”, với cảm hứng là từ một ca khúc của Christopher mang tên “Non, Non, Je ne t’aime plus”. Về sau, nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 cắt gọn tất cả, tựa đề chỉ còn lại một chữ “KHÔNG” duy nhất.
Ca khúc “Không” được Khánh Ly thu lần đầu trong đĩa nhựa của dĩa nhạc Tình Ca Quê Hương. Bài hát này cũng đã trở thành một trong những nhạc phẩm gắn liền với cuộc đời ca hát của Elvis Phương sau đó.
Ngoài ra, bài “Không” cũng vượt ra khỏi ranh giới Việt Nam khi được nữ diva người Đài Loan Đặng Lệ Quân hát bằng cả lời Hoa lẫn lời Nhật, và rất được ưa chuộng tại các thị trường này.
Click để nghe Đặng Lệ Quân hát “Không” lời tiếng Nhật
Vì sự thành công ngoài mong đợi của sáng tác đầu tiên này, sau đó nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 có sáng tác ca khúc Không thứ 2, đặt tên là Không 2, cũng khá nổi tiếng:
“Không, không,
Đến với tôi đến với tôi nữa làm gì…”
Ngoài ca khúc Không, trước năm 1975 nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 còn có 2 ca khúc nổi tiếng và được yêu thích khác là Buồn Ơi Chào Mi và Tình Khúc Chiều Mưa.
Ca khúc Buồn Ơi Chào Mi đặc biệt được yêu thích với giọng hát của danh ca Sĩ Phú, mời bạn nghe bên dưới:
Click để nghe Sĩ Phú hát Buồn Ơi Chào Mi trước 1975
Lúc sinh thời, nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 có cho biết ca khúc này ra đời sau khi ông đã chia tay mối tình đầu được 15 năm, nhưng lời ca của bài hát mang một nỗi buồn hãy còn rất tươi mới, như là chỉ vừa chia xa người tình:
“…Buồn ơi, ta xin chào mi
Khi người yêu ta đã bỏ ta đi
Buồn ơi, ta xin chào mi
Khi tình yêu chấp cánh bay đi…”
Những năm đầu thập niên 1970, Nguyễn Ánh 9 cộng tác với nhiều vũ trường lớn ở Sài Gòn để đệm piano cho hầu hết những danh ca thời đó. Trong một cuộc phỏng vấn, Nguyễn Ánh 9 đã nói rằng ông thích nhất được đệm đàn cho hai danh ca Thái Thanh và Khánh Ly.
Trong thời gian Nguyễn Ánh 9 làm làm việc tại phòng trà Anh Vũ, ông quen biết 1 nữ vũ công nhảy thiết hài tại đây là bà Ngọc Hân, lúc đó chưa được 20 tuổi. Ông kể: “Hồi đó tôi 25 tuổi khi cưới bà. Tôi tìm đến bà vì bà cũng là một nghệ sĩ, một người bạn tốt để dựa đời nhau. Cũng có chút phản kháng đắng cay trong tôi, khi tôi quyết không thương cô nào thuộc gia đình thượng lưu hay trí thức nữa, để cho họ thấy chúng tôi xướng ca mà không vô loài, rằng chúng tôi, những người nghệ sĩ đến với nhau vì cảm thông thấu hiểu, sẽ ở được với nhau trọn vẹn cuộc phu phụ chứ không như người đời chê bôi”.
…
“Tôi gặp cô ấy khi đến học nhảy thiết hài. Anh trai cô ấy là vũ sư rất nổi tiếng. Lúc đó, cô ấy 20 tuổi, xinh lắm. Trước nhà cô có tiệm pizza, tôi tối ngày đến đó chơi nhạc, kiếm cớ ngắm cô ấy đi ra đi vào, rồi kiếm cớ vào nhà gặp anh cô xin bài múa. Cô ấy thấy một anh nhạc công nho nhỏ, đẹp trai nên cũng xiêu lòng”
Sau khi lấy nhau, bà quyết định bỏ nghề vũ công, toàn tâm toàn ý chăm lo gia đình để ông theo nghiệp âm nhạc. Sự hy sinh của bà nhiều lần được nhạc sĩ nhắc đến bằng tất cả lòng tri ân như sau:
“Vợ tôi là một người phụ nữ dịu hiền nhân hậu, có lẽ chẳng người phụ nữ nào đủ vị tha và hy sinh cho chồng mình như cô ấy. Tôi mắc nợ trọn kiếp với người bạn đời, bởi tình yêu đã vĩnh viễn câm lặng, trái tim tôi không còn cảm giác sau hình ảnh của mối tình đầu”.
Sau tháng 4 năm 1975, thời gian đầu Nguyễn Ánh 9 cùng đi diễn ở các tỉnh với đoàn văn nghệ của ca nhạc sĩ Duy Khánh. Từ 1976, ông làm nhân viên kiểm soát xe lưu thông tại Xa cảng miền Tây cho đến năm 1978. Một thời gian Nguyễn Ánh 9 có mở một lớp dạy dương cầm.
Năm 1982, ông trở lại với âm nhạc; ông tiếp tục tham gia các chương trình hòa tấu và biểu diễn dương cầm ở nhiều nơi. Những năm cuối thập niên 1980, đầu thập niên 1990, Nguyễn Ánh 9 có viết thêm một số ca khúc nữa như Mênh Mông Tình Buồn, Cho Người Tình Xa đặc biệt là chuỗi 3 bài hát có phần liên quan đến nhau: Cô Đơn, Bơ Vơ và Tiếng Hát Lạc Loài.
Trong một lần đứng trên sân khấu hải ngoại năm 2006 – tròn 10 năm trước khi qua đời – ông từng chia sẻ rằng nếu một ngày nào đó ông còn nữa, thì ông chỉ mong khán giả nhớ đến một bài hát mà ông yêu nhất và trân trọng nhất, đó là bài Cô Đơn.
“Hạnh phúc như đôi chim uyên tung bay ngập trời nắng ấm
Hạnh phúc như sương ban mai long lanh đầu cành nắng ấm…” (Cô Đơn)
Cũng trong năm 2006, trung tâm Thúy Nga đã thực hiện Paris By Night 83, và nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 là một trong 3 người được vinh danh trong chương trình này. Mời các bạn xem lại bên dưới:
Click để xem
Cho đến những năm cuối đời, Nguyễn Ánh 9 vẫn biểu diễn, tham gia một số đêm nhạc của ca sĩ Ánh Tuyết. Ông thường chơi dương cầm hàng tuần tại khách sạn Sofitel Plaza Saigon.
Sau một thời dài với căn bệnh viêm phổi, suy tim, vào lúc trưa 14 giờ 00, ngày 14 tháng 4 năm 2016 ông hôn mê, và trút hơi thở cuối cùng tại Bệnh viện Đại học Y – Dược Sài Gòn, hưởng thọ 77 tuổi.
Đông Kha – chuyenxua.net
