Tòa thánh Tây Ninh, trung tâm hành đạo của đạo Cao Đài, được khởi công năm 1931 và hoàn thành vào năm 1947. Với gần một thế kỷ tồn tại, công trình này vẫn giữ được nguyên vẹn về kiến trúc, trở thành biểu tượng văn hóa – tâm linh quan trọng tại Tây Ninh. Sau gần 100 năm, công trình này vẫn chưa từng trải qua đợt trùng tu sửa chữa nào, mà chỉ có 3 lần được sơn lại bên ngoài, nhưng vẫn vững chãi dù trải qua thời gian dài, dưới cái nắng nung người ở Tây Ninh. Điều đó cho thấy sự kỹ lưỡng về mặt xây dựng của người Việt thời đó, dù kỹ thuật còn thô sơ, không có bản vẽ hay là kỹ sư chuyên môn về xây dựng.
Nằm trên khu đất rộng 50 ha tại làng Long Thành, Tòa thánh tọa lạc trên long mạch với sáu mạch nước ngầm hội tụ, mang ý nghĩa bảo vệ bình yên cho dân tộc. Công trình dài gần 100 m, rộng 22 m, cao nhất 36 m, với tổng diện tích hơn 2.000 m². Xung quanh, khuôn viên rộng 1 km² được bao bọc bởi 12 cổng, nổi bật là cổng Chánh Môn xây dựng năm 1965, cao 36 m, ngang 60 m, chỉ mở 5 năm một lần vào ngày khai đạo.
Năm 1968, một thập kỷ sau khi Đức Hộ pháp Phạm Công Tắc qua đời, các tín đồ đã xây dựng Bửu Tháp để đặt hài cốt của ông. Việc xây dựng được thực hiện thủ công, sử dụng khung tre làm giàn giáo để người dân hoàn thiện công trình. Phía sau Bửu Tháp là hai bức tượng Xa Nặc và Đức Thích Ca cưỡi ngựa, biểu tượng hành trình tìm đạo, được đúc từ xi măng vào năm 1927. Dù trải qua hàng chục năm, các tượng này vẫn kiên cố và không có dấu hiệu hư hỏng.
Nhóm nhân sĩ đầu tiên của tôn giáo này đã tìm tới khu rừng rộng 50 ha ở làng Long Thành, thuộc huyện Hòa Thành (cách TP Tây Ninh 5 km) để xây Tòa thánh như là tổ đình của đạo. Vị trí này được quan niệm là long mạch, nằm trên 6 mạch nước ngầm hội tụ. Công trình được xây ở đây nhằm bảo vệ long mạch, trấn yểm giúp người dân, đất nước yên bình.
Quá trình xây dựng và vật liệu độc đáo
Quá trình thi công Tòa thánh do Đức Hộ pháp Phạm Công Tắc (một trong những người sáng lập đạo) trực tiếp chỉ huy mà không cần bản vẽ hay kỹ sư chuyên môn. Trong thời kỳ khó khăn, vật liệu xây dựng được tận dụng từ thiên nhiên và nguồn sẵn có. Tre được sử dụng làm cột bê tông, trong khi khoai, sắn được trộn vào để gia cố vật liệu. Các ô sen Thiên Nhãn trên vách tường được gia cố bằng kỹ thuật thủ công với mảnh sành, chén, đĩa vỡ từ người dân đóng góp.
Xem video
Bên trong, Tòa thánh được chia thành ba phần chính: Bát Quái Đài đại diện cho cõi thiêng liêng, Cửu Trùng Đài biểu trưng cho cõi nhân gian, và Hiệp Thiên Đài kết nối trời và đất.
Nổi bật nhất là quả cầu Càn Khôn với đường kính 3,33 m – biểu tượng sự hài hòa và tốt lành – đặt trên mái của Cửu Trùng Đài. Phần mái còn có tượng Long Mã mang Hà Đồ, thể hiện khát vọng lan tỏa tôn giáo từ Đông sang Tây.
Phía trước Tòa thánh, khuôn viên rộng lớn có dựng một cột phướn cao 12 m, treo lá phướn ba màu xanh, đỏ, vàng trên nền Thiên Nhãn và chữ Hán, tượng trưng cho sự hài hòa và tinh thần hòa hợp. Hai bên là đông và tây khán đài, nơi tổ chức các nghi lễ lớn.
Hai bức phù điêu ở lối vào Tòa thánh khắc họa hình tượng Thiện và Ác. Một bên là ông Thiện cầm ngọc hồi, tượng trưng cho hành thiện; bên còn lại là ông Ác cầm đao, đại diện cho sự trừng trị kẻ xấu. Mặc dù trải qua thời gian, hai bức phù điêu chỉ bị ngả màu nhưng không có dấu hiệu nứt nẻ.
Chợ Long Hoa và hệ thống quy hoạch đồng bộ
Cách Tòa thánh 3 km là chợ Long Hoa, được xây dựng theo hình bát quái với tám cửa, tượng trưng cho sự hài hòa tứ phương tám hướng. Chợ không chỉ là nơi người dân buôn bán mà còn mang ý nghĩa trừ tà, giúp tín đồ an tâm hướng đạo. Cùng với đó, khu vực xung quanh Tòa thánh được quy hoạch đồng bộ với các khu nhà ở, trường học và trạm y tế, xây dựng theo hình bàn cờ, tạo sự ngăn nắp và tiện nghi cho cộng đồng.
Bảo tồn và các lễ hội đặc sắc
Từ khi được xây dựng tới nay, Tòa thánh chỉ được sơn lại ba lần, lần gần nhất vào năm 2023 với sự tham gia của 500 người trong sáu tháng. Dù vậy, kiến trúc và các chi tiết trang trí vẫn được giữ nguyên vẹn.
Tòa thánh còn là nơi diễn ra hai lễ hội lớn hàng năm: Hội Yến Diêu Trì Cung (tháng 8 âm lịch) và Vía Đức Chí Tôn (tháng Giêng âm lịch). Đây là dịp hàng chục nghìn tín đồ và khách thập phương đổ về tham gia các nghi lễ và chiêm ngưỡng màn múa rồng nhang phun lửa, một nét văn hóa đặc sắc của đạo Cao Đài.
Tòa thánh Tây Ninh không chỉ là biểu tượng kiến trúc và tâm linh của đạo Cao Đài mà còn là di sản văn hóa quý giá, phản ánh sự sáng tạo và bền bỉ của người Việt qua gần một thế kỷ. Công trình là minh chứng cho sự hòa quyện giữa triết lý nhân sinh, nghệ thuật và phong thủy, tiếp tục thu hút sự quan tâm của người dân và du khách trong và ngoài nước.
chuyenxua.net
